Osiem gniewnych kobiet – recenzja filmu „Women Talking”

Tytuł filmu stanowi swoistą ilustrację fabuły. Przestrzeń miejsca akcji, zamkniętej, religijnej kolonii, wypełniać będą bowiem głównie rozmowy bohaterek o ich przyszłości w obliczu krzywdy, która je spotkała. Przez lata wszystkie, niezależnie od wieku, były gwałcone przez mężczyzn ze społeczności, rozpylających nocami środki znieczulające dla zwierząt, co umożliwiało wielogodzinne, często brutalne stosunki seksualne. Posiniaczone, zakrwawione uda i ewentualne ciąże nieświadomych kobiet tłumaczono sposobami, w które mogliby uwierzyć tylko członkowie społeczności w warunkach wyznaniowej izolacji od świata, czyli działaniami demonów i karą za grzechy. Dopiero złapanie dwóch sprawców na gorącym uczynku uświadomiło naturę problemu. Kobiety, do tej pory bierna część społeczności, w pokorze usługująca mężczyznom, zbierają się, aby w pierwszym w życiu głosowaniu zadecydować o swoim losie. Niepiśmienne, pozbawione przywileju edukacji, stawiają jedynie wyborczą kreskę przy jednym z rysunków. Widzą dla siebie trzy drogi: zostać i nie reagować na dotychczasową przemoc – co oznacza narażenie się na kolejne ataki, zostać i walczyć – jakkolwiek ta walka miałaby wyglądać, albo odejść. Pozostanie oznacza także konieczność przebaczenia oprawcom; jego brak grozi ekskomuniką. Ze względu na początkowy remis między drugą i trzecią opcją, z osady do dalszych obrad wyłonione zostają trzy rodziny, które w pobliskiej stodole podejmą ostateczną decyzję, która na zawsze zmieni losy mieszkanek kolonii – ale nie tylko ich.  

Opisywane w książce, a następnie przeniesione na audiowizualny nośnik wydarzenia miały miejsce w latach 2005-2009 w kolonii Manitoba w Boliwii. Mimo skazania ośmiu mężczyzn ataki nie ustały, a ich ofiarami byli także inni mężczyźni, a nawet chłopcy. Polley historię tę wykorzystuje nie tylko do dekonstrukcji patriarchalnej przemocy, z religią jako głównym narzędziem kontroli na czele. Wnikliwie przygląda się samemu systemowi, tworzącym go rolom społecznym i płciowym wpływającym na postawę, generującym współzależności po obydwu stronach i dającym przyzwolenie katom. Miejsce akcji obdziera ze współrzędnych geograficznych, tworząc tym samym uniwersalną historię rodzenia się świadomości, walki o swoje prawa, a przede wszystkim podwalin społeczeństwa obywatelskiego. Przysłuchuje się marzeniom o demokracji: byciu zauważonymi i wysłuchanymi, wspólnym podejmowaniu decyzji, edukacji, która nada istnieniu kontekstu historycznego,  społecznego i gospodarczego. Słońce zaglądające do platońskiej jaskini budzi słuszny strach wśród niektórych z obradujących kobiet; świat poza kolonią jest w końcu niewiadomą, materializującą się chociażby w braku mapy przyległych terenów. Wszystko poza systemem jawi się dla nich nie jako szansa na lepsze życie, ale jako zagrożenie. Autorka metaforyzuje agresorskie środowisko, którego opuszczenie nie jest dla osoby znajdującej się w środku tak klarowne, jak dla obserwujących sytuację z zewnątrz.