Zbliża się Tydzień Filmu Niemieckiego, a my mamy, kolejny rok z rzędu, zaszczyt patronować największemu przeglądowi kina niemieckiego w Polsce. Nadchodząca edycja odbędzie się w dniach 20 stycznia – 9 lutego 2023 roku i obejmie pokazy filmów w Gdańsku, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Opolu, Poznaniu, Toruniu, Warszawie i Wrocławiu. Wybrane filmy zostaną udostępnione na platformie MOJEeKINO.pl. Program wydarzenia przybliżamy w naszej zapowiedzi.
AKSJOMAT (reż. Jöns Jönsson)
Aksjomaty to zdania przyjmowane za prawdziwe, których nie trzeba udowadniać. Julius, bohater filmu również nie musi udowadniać, że historie lub tożsamości, które wymyśla, są prawdziwe. Kolegom z pracy organizuje wycieczkę nieistniejącą żaglówką, należącą rzekomo do jego matki o arystokratycznym pochodzeniu, rodzicom swojej dziewczyny z kolei sprzedaje wzruszającą historię o nieprawdopodobnym awansie społecznym i sukcesie w zawodzie architekta. Misternie konstruowane kłamstwa są jak nietrwałe, ale bardzo efektowne budowle, z których ich twórca musi ewakuować się, kiedy grożą zawaleniem. Stąd u bohatera pozorowane ataki zagrażające zdrowiu, częste zmiany pracy czy nagłe wyprowadzki z mieszkania. Nie wiemy, dlaczego Julius zmyśla: czy uważa, że codzienne życie jest zbyt szare i należy ubarwić je ciekawymi historiami, czy jego atrakcyjne opowieści sprawiają, że skupia na sobie uwagę innych i jest w centrum zainteresowania, czy wreszcie cierpi na konfabulację, zaburzenie ośrodków w mózgu, odpowiedzialnych za pamięć i kojarzenie.
Twórcy filmu wciągają widza w jego wymyślone historie i alternatywną rzeczywistość, którą tworzy Julius. Ta jak wiadomo stała się częścią naszego funkcjonowania w przestrzeni wirtualnej i nie budzi już zdziwienia. Tutaj kreacja jest pożądana i nagradzana za pomocą lajków czy poprzez obserwowanie poszczególnych profili. Funkcjonowanie za pomocą fikcyjnej tożsamość w świecie rzeczywistym jest dość uciążliwe. Może tak też powinno być w świecie wirtualnym.
Reżyseria i scenariusz: Jöns Jönsson
Zdjęcia: Johannes Louis
Obsada: Moritz von Treuenfels, Ricarda Seifried, Thomas Schubert
POKAZY FESTIWALOWE: Berlinale 2022, Edynburg 2022
Jöns Jönsson urodził się w Sztokholmie/Szwecji. Po zamieszkaniu we Włoszech studiował kulturoznawstwo w Lund. W 2006 roku rozpoczął studia filmowe w Uniwersytecie Filmowym i Telewizyjnym im. Konrada Wolfa w Poczdamie-Babelsbergu. Napisał i wyreżyserował wiele sztuk teatralnych i filmów krótkometrażowych. Zadebiutował w 2013 roku filmem Lamento.
Bettina Wegner jest poetką, wokalistką i autorką tekstów. Urodziła się w Berlinie, w 1947 roku, dorastała w rodzinie o lewicowych poglądach, która po wojnie wybrała Berlin Wschodni jako miejsce do życia. Z wykształcenia aktorka i bibliotekarka. Już jako młoda dziewczyna zaczęła występować na różnych scenach muzycznych, zarówno tych tworzonych przez NRD-owskie organizacje młodzieżowe, jak i w niezależnych klubach. Wcześnie też zaangażowała się w działalność polityczną, biorąc udział w akcjach i inicjatywach, które nie były po myśli ówczesnej komunistycznej władzy. Kolportując ulotki przeciwko interwencji sił Układu Warszawskiego w Pradze w 1968 roku, została po raz pierwszy aresztowana i skazana na resocjalizację poprzez pracę fizyczną w fabryce. Później przyszły kolejne akcje polityczne, których efektem był przymusowy wyjazd do RFN. Znakomity dokument Lutza Pehnerta, złożony z wywiadów, archiwalnych nagrań koncertów i materiałów STASI, to nie tylko opowieść o wspaniałej wokalistce, której teksty są aktualne także dziś, ale przede wszystkim portret niezależnej kobiety, żyjącej według własnych zasad i wiernej młodzieńczym ideałom. Biografia Wegner, rozpięta pomiędzy dwoma podzielonymi murem krajami o różnych systemach politycznych i społecznych, jest też dla twórców filmu impulsem do spojrzenia na najnowszą niemiecką historię z perspektywy osoby, która nie akceptuje tych podziałów i nie daje ująć się w żadne, powszechnie obowiązujące ramy.
Reżyseria i scenariusz: Lutz Pehnert
POKAZY FESTIWALOWE: Berlinale 2022 (Nagroda Jury FIPRESCI w sekcji Panorama)
Lutz Pehnert urodził w 1961 roku, w Berlinie. Pracował dla dziennika „Junge Welt” i pisał dla kilku magazynów. Od 1995 roku jest niezależnym pisarzem i reżyserem telewizyjnym, realizuje portrety artystów oraz filmy dokumentalne o tematyce historycznej i podróżniczej. W jego filmografii znajdują się m.in. Ostrock – Zwischen Liebe und Zorn (2015), Partisan (2018) o reżyserze i wieloletnim dyrektorze berlińskiego teatru Volksbühne Franku Castorfie oraz Wer wir sind – Die DNA des Ostens (2021)
Naima, świeżo upieczona studentka prawa, spóźnia się na pierwszy wykład i w przepełnionej auli nie może znaleźć wolnego miejsca. Komentarz zirytowanego profesora jest nie tylko złośliwy, ale także zabarwiony mizoginicznym i rasistowskim podtekstem. Nieprzyjemna dla młodej emigrantki inauguracja roku akademickiego zostaje nagrana i opublikowana w Internecie, wywołując burzę, której konsekwencją jest żądanie zwolnienia profesora. Renomowany uniwersytet nie może sobie pozwolić na skandal, nie chce jednak stracić bardzo dobrego wykładowcy i dlatego rektor zleca mu przygotowanie Naimy do międzyuczelnianego konkursu retorycznego.
Film Sönke Wortmanna oparty jest na klasycznej komediowej zasadzie zetknięcia ze sobą bohaterów z dwóch różnych światów, którzy nie pałają do siebie sympatią. Jednak dzięki aktualnemu tematowi staje się on ciekawym głosem odnoszącym się do naszej, coraz bardziej powszechnej, codzienności: jak prowadzić debatę z przeciwnikiem, który nie podziela naszego punktu widzenia. Sztuka retoryki, argumentacji i przekonywania adwersarzy do reprezentowanego w dyskusji zdania, to w dobie mediów społecznościowych zdaje się utracona umiejętność, której może się nauczyć każdy, nie tylko Naima. Wybrane przez twórców filmu tematy konkursowych debat dotyczą współczesnych społeczeństw, warto więc wysłuchać argumentów, jakich używają dyskutanci, zarówno tych pro, jak i kontra.
Reżyseria: Sönke Wortmann
Scenariusz: Doron Wisotzky, Victor Saint Macary, Yaël Langmann, Noé Debré, Yvan Attal
Zdjęcia: Holly Fink
Obsada: Christoph Maria Herbst, Nilam Farooq, Ernst Stötzner, Hassan Akkouch
POKAZY FESTIWALOWE: Stony Brook Film Festival 2022 (Nagroda Publiczności), Berlinale 2022, a także Bawarska Nagroda Filmowa (dla Nilam Farooq) i Nagroda im. Ernsta Lubitscha dla najlepszej komedii.
Sönke Wortmann urodził się w 1959 r. w Marl w Nadrenii Północnej-Westfalii. Studiował w Wyższej Szkole Filmu i Telewizji w Monachium oraz w Royal College of Art w Londynie. Jego film dyplomowy Drei D (1988) był nominowany do Oscara w kategorii filmów studenckich. W 1992 r. otrzymał Niemiecką Nagrodę Filmową za film Kleine Haie, a komedię Mężczyzna, przedmiot pożądania (Der bewegte Mann) obejrzało 6,5 mln widzów. W roku 2003 nakręcił film Cud w Bernie (Wunder von Bern) prezentujący zwycięstwo niemieckiej drużyny w 1954 r. w piłce nożnej. Sönke Wortmann należy do najpopularniejszych niemieckich reżyserów, który nie tylko regularnie kreci filmy, reżyseruje także sztuki teatralne i pracuje jako producent filmowy.
Anja, studentka odbywająca praktykę w lesie niedaleko czeskiej granicy, dostrzega podczas badań coś niepokojącego w próbkach ziemi. W położonej nieopodal miejscowości spędzała jako dziecko wakacje. Tu też przed laty zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach jej ojciec. Sprawa nigdy nie została wyjaśniona, a akta sprawy zamknięte. Anja, która kwateruje w tym samym co przed laty domu, ma nadzieję, że natknie się na jakieś ślady, które pozwolą jej odkryć rodzinną tajemnicę. Niestety wokół panuje zmowa milczenia, a prace, które Anja wykonuje, odkrywając kolejne warstwy ziemi na leśnej polanie, zaczynają budzić niepokój wśród mieszkańców. Coraz więcej osób radzi jej, aby porzuciła to zajęcie i wyjechała z wioski. Dziewczyna zastanawia się, skąd zainteresowanie jej badaniami i czy ma to związek z zaginieńciem jej ojca.
Bohaterka filmu Saralisy Volm nie przez przypadek nosi nazwisko Grimm, a nawiązań do słynnych autorów niemieckich baśni jest sporo: nieprzyjazny las jako miejsce akcji, postaci budzące grozę i młoda dziewczyna w niebezpieczeństwie. Jednak historia, którą opowiadają twórcy filmu, z bajką ma niewiele wspólnego. Jest próbą zmierzenia się z mechanizmami kolektywnego wyparcia wydarzeń z przeszłości i konsekwencjami jakie za to ponosi miejscowa społeczność.
Reżyseria: Saralisa Volm
Scenariusz: Wolfram Fleichhauer
Zdjęcia: Roland Stuprich
Obsada: Henriette Confurius, Noah Saavedra, August Zirner, Robert Stadlober
POKAZY FESTIWALOWE: Berlinale 2022, Lichter Filmfest Frankfurt Interntional 2022, Internationales Filmfest Emden Norderney 2022, Guanajuato International Film Festival 2022, Semana de Cine Alemán Mexico 2022, HEIMAT EUROPA Filmfestspiele
Salralisa Volm urodziła się w 1985 roku. Studiowała historię sztuki i filozofię. W 2014 roku założyła firmę produkcyjną POISON, a rok później zrealizowała jako producentka swój pierwszy pełnometrażowy film Fikkefuchs, którego reżyserem był Jan Henrik Stahlberg. Pracowała również jako kuratorka, aktorka i reżyserka, jest autorką książek i dziennikarką. Publikuje w „Süddeutsche Zeitung“, „Die Welt“ i „Die Zeit“. W 2021 roku zadebiutowała jako reżyserka filmem „Schweigend steht der Wald” na podstawie powieści Wolframa Fleischhauera pod tym samym tytułem
MONTE VERITÀ. ODURZENIE WOLNOŚCIĄ (reż. Stefan Jäger)
Hanna jest młodą mężatką i matką dwóch córek, żyje u boku dobrze sytuowanego męża zajmującego się fotografią portretową. Niestety nie potrafi odnaleźć się w roli, jaką przewidziało dla niej mieszczańskie środowisko Wiednia z początku XX wieku. Jej powracające kryzysy psychiczne łagodzi wzywany przez męża psychiatra. Podczas seansów terapeutycznych lekarz opowiada Hannie o wyjątkowym miejscu, które powstało w niedalekiej Szwajcarii. Kiedy bohaterka pewnej nocy buntuje się przeciwko wypełnianiu małżeńskiego obowiązku, właśnie Monte Verità będzie celem jej ucieczki. Tytułową „Górę prawdy” założyli artyści i inni wolni duchem ludzie, skupieni w początkach XX wieku wokół bohemy artystycznej, zamieszkującej monachijską dzielnicę Schwabing. Ich celem było stworzenie zupełnie nowego, alternatywnego do mieszczańskiego, stylu życia. Wegetarianizm, szacunek wobec natury, kreatywna praca i możliwość realizacji różnych artystycznych eksperymentów oraz swobodny, pozbawiony konwenansów sposób bycia to główne złożenia społeczności, która osiadła w Monte Verità. Wśród jej mieszkańców byli m.in.: pisarz Herman Hesse, tancerka Isadora Duncan czy socjolog Max Weber.
Hanna wychowana w patriarchalnym świecie nie od razu odnajdzie się w tej oazie wolności. Przekona się do niej dopiero, kiedy będzie mogła robić to, co ją fascynuje i czego w Wiedniu jej zabroniono: fotografować. Reżyser Stefan Jäger przywołuje w swoim filmie zapomnianą społeczną ideę, z której wywodzi się wiele współczesnych ruchów alternatywnych oraz jej pionierów.
Reżyseria: Stefan Jäger
Scenariusz: Kornelija Naraks
Zdjęcia: Daniela Knapp
Obsada: Maresi Riegner, Max Hubacher, Julia Jentsch, Hannah Herzsprung, Joel Basman
POKAZY FESTIWALOWE: Locarno 2021, Berlinale 2022, Trento 2022, Solura 2022, Jerozolima 2022
Stefan Jäger jest reżyserem, scenarzystą i wykładowcą. Studiował reżyserię i scenopisarstwo w Filmakademie Baden-Württemberg. Obecnie kieruje Wydziałem Scenopisarstwa w zuryskiej Hochschule der Künste. Jego filmografia obejmuje kilkanaście pozycji. Jest właścicielem firmy producenckiej tellfilm GmbH Zurich oraz członkiem Europejskiej i Szwajcarskiej Akademii Filmowej.
Znany niemiecki komik i artysta kabaretowy Olaf Schubert, porządkując piwnicę w domu swoich rodziców, znajduje stare radiowe taśmy, na których zapisany jest wywiad, jaki jego matka przeprowadziła z wokalistą zespołu The Rolling Stones, Mickiem Jaggerem. Rozmowa miała mieć miejsce podczas pierwszego w Republice Federalnej Niemiec koncertu słynnego zespołu w Münster, w 1965 roku. Pikanterii temu niezwykłemu odkryciu dodaje fakt, że matka Schuberta mieszkała w NRD i była dziennikarką państwowego radia, co w zasadzie wykluczało możliwość udziału w takim wydarzeniu, jak występ artystów zza żelaznej kurtyny. A jednak wywiad istnieje i nic nie wskazuje na to, aby był nieprawdziwy. Taśmy stają się pretekstem do zbadania historii własnej rodziny. Bohater filmu zaczyna poszukiwania w archiwach, wśród ówczesnych i obecnych fanów Micka Jaggera i grupy The Rolling Stones, gwiazd rocka, przyjaciół i znajomych. Wykorzystuje swoją popularność i rozległe znajomości. Jego tropienie śladów znajomości matki z legendą rocka pozwala nie tylko wejrzeć w rodzinną historię i odkryć pewną tajemnicę, ale też zobaczyć obraz czasów, w jakich przyszło jej żyć. Olaf Schubert, jak na artystę kabaretowego przystało, relacjonuje swoją kwerendę z przymrużeniem oka, wplatając w nią wiele zabawnych wątków, przerysowanych emocji i żartobliwych sytuacji. Choć film ma formę dokumentu, to trudno ocenić, które postaci są prawdziwe, a które odgrywane. Twórcy umiejętnie balansują pomiędzy rzeczywistością i fikcją, a kiedy już wydaję się, że wszystko zakończy się fiaskiem, następuje nieoczekiwany finał.
Reżyseria i scenariusz: Heike Fink
Zdjęcia: Hajo Schomerus
Obsada: Olaf Schubert, Anne-Marie Schubert, Rolf Schubert, Anna Lucia Gustmann
POKAZY FESTIWALOWE: Hof 2022 (Nagroda Krytyki Filmowej)
Heike Fink urodziła się w 1968 roku. Studiowała literaturę i socjologię. Jest scenarzystką, pisze powieści i literaturę faktu, wykłada na różnych niemieckich uniwersytetach. Ma na swoim koncie następujące filmy dokumentalne: Eisheimat (2012), Die Kirchenrebellinen (2020) i Olaf Jagger (2022).
THOMAS BARSCH (reż. Andreas Kleinert)
Thomas Brasch, niemiecki pisarz, poeta, reżyser filmowy, autor sztuk teatralnych i scenariuszy urodził się w 1945 roku w Anglii, jako syn żydowskich uchodźców. Po wojnie jego ojciec został NRD-owskim funkcjonariuszem partyjnym i wysokim urzędnikiem w ministerstwie kultury. Syn dość wcześnie zauważył rozdźwięk pomiędzy wschodnioniemiecką rzeczywistością a ideałami, na których rzekomo zbudowano socjalistyczne państwo. Pierwszym jego buntem był protest przeciwko interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji, w 1968 roku. Zadenuncjowany przez ojca trafił do więzienia, a potem do pracy w fabryce jako frezer. W tym czasie zaczęły powstawać pierwsze utwory literackie, które Brasch opublikował dopiero w 1977 roku, po przymusowym przesiedleniu do RFN. Pisane wcześniej sztuki teatralne były zakazane przez cenzurę. W zachodnich Niemczech zaczął pracować także jako reżyser. Jego filmy trafiały na międzynarodowe festiwale w Cannes czy Locarno.
Czarnobiały film Andreasa Kleinerta jest czymś więcej niż biografią znanego twórcy i dysydenta. Jest próbą opowiedzenia losów wielu ludzi, rozdartych pomiędzy dwoma politycznymi systemami, To bardzo aktualna historia o politycznych podziałach, które dotykają społeczeństwa, wspólnoty i rodziny. W swoją opowieść reżyser wplata sekwencje z filmów Brascha i fragmenty jego tekstów, a jej mottem może być jedna z wypowiedzi bohatera: „sprzeciw jest naszą nadzieją”.
Reżyseria: Andreas Kleinert
Scenariusz: Thomas Wendrich
Zdjęcia: Johann Feindt
Obsada: Albrecht Schuch, Jella Haase, Ioana Iacob, Jörg Schüttauf
POKAZY FESTIWALOWE: Stambuł, 2021; Tallin, 2021 (Grand Prix i nagroda dla najlepszego aktora dla Albrechta Schucha) oraz 9 Niemiecke Nagrody Filmowe (m.in. najlepszy film, reżyseria, scenariusz)
Andreas Kleinert urodził się w Berlinie Wschodnim w 1962 roku. Studiował reżyserię w Akademii Filmowej i Telewizyjnej im. Konrada Wolfa w Poczdamie-Babelsbergu. Zadebiutował filmem Leb’ wohl, Joseph pokazanym w konkursie Festiwalu Filmowego w Locarno w 1990, przyniósł mu nominację do studenckiego Oscara. Ważnym filmem w dorobku Kleinerta jest Wege in die Nacht o bezrobotnym właścicielu fabryki, który z własnej inicjatywy chce zapewnić „prawo i porządek”. Oprócz filmów kinowych ma w swoim dorobku wiele produkcji telewizyjnych, za które otrzymał liczne nagrody.
Frederik Obermaier i Bastian Obermayer to dwaj dziennikarze śledczy pracujący w niemieckim dzienniku „Süddeutsche Zeitung”. To oni otrzymali dokumenty nazwane później Panama Papers, które, dzięki współpracy Międzynarodowego Konsorcjum Dziennikarzy Śledczych, pozwoliły na publikację informacji o firmach zarejestrowanych w tzw. rajach podatkowych. Praca tego duetu oraz całego zastępu ludzi wspierających żmudne zbieranie informacji, ich weryfikację, analizę prawną i wszelkie inne działania, dzięki którym możliwe jest wykrywanie afer i przestępstw, nieprawidłowości i politycznych nadużyć czy różnego rodzaju korupcji jest tematem tego niezwykłego filmu. Jego twórcy pokazują, jak żmudne jest to zajęcie, jak wielkiego wymaga zaangażowania, odwagi i determinacji. W filmie obserwujemy różne wątki, m.in. widzimy spotkanie z Edwardem Snowdenem w Moskwie, wizytę bohaterów filmu na Malcie, gdzie zamordowana została dziennikarka Daphne Caruana Galizia, a także akcję przekazania materiału wideo, którego późniejsze ujawnienie doprowadziło w 2019 roku do upadku rządu Sebastiana Kurza w Austrii.
Film Sagera pokazuje nie tylko kulisy dziennikarskiej pracy i cały mechanizm stojący za decyzją o publikacji materiałów, mających wpływ na bieg wielu wydarzeń politycznych czy gospodarczych, ale przede wszystkim zwraca uwagę na to, jak ważne we współczesnym świecie są niezależne media. Zapewnienie im możliwości działania jest nie tylko podstawą demokracji, ale też formą społecznej kontroli, niekiedy jedyną jaka pozostaje.
Reżyseria: Daniel Sager
Scenariusz: Daniel Sager, Marc Bauder
Zdjęcia: Börres Weiffenbach, Daniel Sager
POKAZY FESTIWALOWE: CPH:DOX; HOT DOCS, DOK.fest, Zurich Film Festival (wyróżnienie specjalne)
Daniel Andreas Sager urodził się w Berlinie w 1985 roku, a dorastał w Moskwie. Studiował etnologię i filozofię, a następnie podjął studia filmowe w Filmakademie Baden-Württemberg. Jego film dyplomowy The Long Distance zdobył m.in. Nagrodę First Steps. W 2016 roku otrzymał Stypendium Nipkowa. Jako reżyser i dziennikarz realizuje międzynarodowe filmy dokumentalne i reportaże dla kina i telewizji. Pokazywał swoje filmy na całym świecie, na międzynarodowych festiwalach i zdobywał ważne nagrody.