Czarodziejska góra – recenzja filmu „Monte Verità. Odurzenie wolnością” – Tydzień Filmu Niemieckiego

Monte Verità to góra w szwajcarskim kantonie Ticino, niedaleko miasta Ascona w dystrykcie Locarno. To malownicze miejsce wznoszące się nad wielkim jeziorem zasłynęło jako lokalizacja utopijnej komuny pacyfistów, pisarzy, artystów i zwolenników niekonwencjonalnych sposobów życia (tzw. Lebensreform). Zaczęli oni tu ściągać już pod koniec XIX wieku (m.in. Michaił Bakunin), by jesienią 1900 roku założyć wegetariańską kooperatywę i nazwać ją Monte Verità (Góra Prawdy). Dokonali tego syn antwerpskiego przedsiębiorcy Henri Oedenkoven i niemiecka pianistka Ida Hofmann wraz z przyjaciółmi. Z czasem miejsce przekształciło się w pewnego rodzaju sanatorium, mające leczyć ciało i ducha alternatywnymi, naturalnymi sposobami. Lista znakomitości przebywających tu krótszy lub dłuższy czas jest doprawdy imponująca, a znaleźć można na niej takie nazwiska, jak Hermann Hesse, Carl Gustav Jung, Erich Maria Remarque, Isadora Duncan, Paul Klee, Rudolf Steiner, Walter Segal i Max Weber. Wśród zachowanych dokumentów przybliżających nam funkcjonowanie tego osobliwego miejsca są fotografie, powstałe między 1913 i 1918 rokiem, ujawniające duży talent i nowatorstwo osoby, która je wykonała. Nie wiemy niestety nic na temat ich anonimowego autora lub autorki, co zainspirowało debiutującą słoweńską scenarzystkę Korneliję Naraks i mało znanego niemieckiego reżysera Stefana Jägera do wypełnienia tej białej plamy fikcyjną historią Hanny Leitner (w tej roli Maresi Riegner, znana z roli Gerti Schiele, młodszej siostry i modelki malarza w filmie Egon Schiele: Śmierć i dziewczyna z 2016 roku). 

Mieszkająca w Wiedniu pani Leitner nie jest szczęśliwa w małżeństwie ze swoim surowym mężem. Choć żyje w dostatku, umiera z nudów, nie mając więcej zajęć poza okazjonalnym zajmowaniem się dwiema córkami. Astma, chroniczne bóle głowy i inne dolegliwości są pretekstem wykorzystywanym przez małżonka, by trzymać ją w czterech ścianach luksusowego mieszkania, które staje się dla niej swoistą złotą klatką. Sytuacja zmienia się, gdy pacjentką zaczyna zajmować się niekonwencjonalny lekarz, Otto Gross (Max Hubacher), który daje jej wolność, nakazując częste przebywanie na łonie natury i rozbudza jej marzenia, opowiadając o niezwykłym sanatorium w szwajcarskich górach. Notabene postać doktora Grossa jest autentyczna – był jednym z pierwszych uczniów Zygmunta Freuda, który swoim dziełem bardziej wpłynął na rozwój ruchów kontrkulturowych, niż psychoanalitycznych i zmarł w ubóstwie i uzależnieniu od narkotyków (to jego grał Vincent Cassel w filmie Niebezpieczna metoda Davida Cronenberga z 2011 roku). 

Gdy pełen uroku i charyzmy doktor Gross wraca do swojej komuny Monte Verità, utrzymując kontakt korespondencyjny z nieszczęśliwą Hanną, ona postanawia w końcu wyjechać do jego sanatorium, nie mówiąc nic swoim bliskim. To przez jej oczy poznajemy ową utopijną kolonię, towarzyszymy wędrówce bohaterki do wyzwolenia i poznania siebie samej oraz odkrycia wielkiej miłości do fotografii. Pociąg do tej dziedziny czuła jeszcze w Wiedniu, co jednak spotkało się z gwałtownym sprzeciwem jej współmałżonka.