All That Jazz – recenzja filmu „Na zawsze Melomani”

Po kartach historii oprowadza nas Marcin „Bzyk” Bąk, lider zespołu WU-HAE, którego przygoda z jazzem rozpoczęła się od zarapowania słów do utworu wybitnego gitarzysty i kompozytora Jarosława Śmietany, Historia Jazzu Polskiego. Rozmawia on z ostatnim żyjącym jeszcze w trakcie zdjęć do filmu, a zmarłym 3 sierpnia bieżącego roku członkiem zespołu Melomani, Antonim Studzińskim. Mimo sędziwego wieku dziewięciu dekad na karku, o swojej pasji, ale także jej miejscu w powojennej Polsce opowiada z nastoletnią niemal werwą, jakby dopiero co zszedł ze sceny niesiony energią tłumu. Słyszymy także archiwalne wypowiedzi założyciela grupy Jerzego „Dudusia” Matuszkiewicza, nazywanego lwem saksofonu. O wpływie formacji na kształtowanie artystycznej rzeczywistości w kraju i kolejnych pokoleń muzyków wypowiadają się także tak uznani twórcy, jak Michał Urbaniak, Wojciech Karolak, Jan „Ptaszyn” Wróblewski czy Przemek Dyakowski. 

Melomani początkowo byli klubem utworzonym w łódzkim ośrodku YMCA. Właściwy zespół uformował na przełomie 1950/1951, a tworzyli go: Jerzy „Duduś” Matuszkiewicz (saksofon), Andrzej „Idon” Wojciechowski (kotły), Andrzej Trzaskowski (fortepian), Witold „Dentox” Sobociński (perkusja), Witold Kujawski (kontrabas), a później także Krzysztof Komeda (fortepian) i Antoni Studziński (perkusja). Mierzejewski oprowadza nas po wspomnieniach „okresu katakumbowego”, latach 1949-1954, kiedy władza PRL-owska usunęła muzykę jazzową z przestrzeni publicznej: estrady i radia, zabraniając jej grania i słuchania, uznając za narzędzie w służbie imperialistycznego Zachodu. Pokazowo w ośrodku YMCA potłuczono nawet wszystkie jazzowe płyty. Siłą rzeczy zepchnęło to twórców do „podziemia”: grania w mieszkaniach oraz przemycania zakazanych dźwięków na potańcówkach i wieczorkach. Jazz zatem stanowił nie tylko element ekspresji artystycznej, ale przede wszystkim był krzykiem za wolnością, której kształtu jeszcze nikt wtedy nie umiał sobie wyobrazić. Po zmianach w polityce kulturalnej zaczęto angażować twórców do tej pory wyklętych, a 5 stycznia 1958 Melomani zostali pierwszym zespołem jazzowym, który wystąpił w Filharmonii Narodowej w Warszawie. Choć drogi członków grupy się rozeszły, Matuszkiewicz ich misję uważał za wypełnioną – koncert w najważniejszej państwowej instytucji kultury wyniósł w końcu ich muzykę do rangi sztuki.