Na zawsze Aniela – recenzja filmu „Kobieta z…”

Szatkujące linearność retrospekcje oraz miejscami teledyskowa stylistyka nadają narracji pewną dozę lekkości, równoważącą tematyczny ciężar. Reżyserki duet unika rzeczy najważniejszej – stawiania swojej bohaterki w pozycji ofiary mającej wzbudzić w widzu politowanie. Aniela jest silna, nawet wtedy, kiedy jeszcze zamknięta w ciele Mateusza, zdezorientowana, ukradkiem szukająca przestrzeni dla siebie – tu pomalowane paznokcie, tam czerwona szminka, rozpuszczone, ułożone włosy, sukienka. Kobieta z… to jej droga do wolności, życia na własnych zasadach – często za najwyższą cenę. Jej historia osadzona jest na mapie przemian politycznych i społecznych Polski – od Solidarności i zmiany ustroju, poprzez raczkowanie technologii, do momentu pojawienia się w ofercie prywatnych szpitali operacji korekty płci. Jej oczy lśnią przez całą tę drogę tym samym blaskiem: człowieka – chciałoby się rzec celem uzupełnienia tytułu – z nadziei.

Tam, gdzie Xavier Dolan w Na zawsze Lawrence (2012) skupiał się przede wszystkim na relacji partnerskiej w obliczu transpłciowego coming outu jednej ze stron i jego wpływu na dynamikę związku i uczucia, tam nasi rodzimi twórcy próbują ująć holistycznie portret jednostki. Anielę widzimy w kalejdoskopie przeróżnych wydarzeń: poboru do wojska, ślubu, narodzin dziecka, kłopotów finansowych, typowego polskiego wiązania końca z końcem, wykluczenia przez rodzinę, pobytu w więzieniu, zetknięcia z machiną prawnych procedur związanych z procesem tranzycji, sali operacyjnej, która może przynieść upragnioną zmianę. Dynamiczny początek filmu szybko jednak spala swój lont, narracja traci tempo, zaczynają pojawiać się problemy strukturalne. Szkoda tym większa, że dzieje się to w części najciekawszej fabularnie – kiedy Mateusz jest już dorosłym mężczyzną i coraz mniej zależy mu na wpisywaniu się w społeczny szablon, kiedy w końcu zaczyna otwarcie walczyć o siebie. Ten segment obrazu bezkonkurencyjnie należy do Małgorzaty Hajewskiej-Krzysztofik, wcielającej się w podwójną rolę – oficjalnie jeszcze Mateusza, a prywatnie (a zaraz także publicznie) Anieli. To ona na swoich drobnych barkach niesie nadmiar wątków i jednym spojrzeniem łata wszystkie scenariuszowe dziury. Tworzy kreację wybitną i gdyby rozdanie także weneckich nagród nie było marketingową partią pokera, to właśnie z nagrodą dla niej Kobieta z… powinna opuścić Lido.