Wentyl bezpieczeństwa – recenzja filmu „Zasada 34” – Nowe Horyzonty 2023

Júlia Murat w zeszłym roku osiągnęła największy sukces w dotychczasowej karierze reżyserskiej. W Locarno zdobyła bowiem Złotego Lamparta za najnowszy projekt pt. Zasada 34. Brazylijski film znalazł się w programie tegorocznego festiwalu Nowe Horyzonty w sekcji Avec Plaisir.

Brazylijska twórczyni dotychczas nakręciła dwa obrazy: za debiutanckie Opowieści, które żyją tylko w pamięci (2011) otrzymała nagrodę specjalną w San Sebastián, a kolejne Pendular (2017) zostało docenione przez FIPRESCI na Berlinale. Trudno powiedzieć, żeby Murat w jakiś sposób nawiązywała do poprzednich dzieł w Zasadzie 34. Co więcej – po raz trzeci zmienia ton i styl wypowiedzi, w dodatku formalnie niebezpiecznie zbliża się do stylu zerowego kina społecznego mogącego wejść do konkursu głównego Warszawskiego Festiwalu Filmowego. Jej pierwszy film traktował o zapomnianej wiosce w interiorze (fikcyjna Jotuomba), do której przybyła młoda fotografka Rita. Ta opowieść utrzymana w nurcie slow cinema  zupełnie nie łączyła się z drugim w dorobku reżyserki Pendular. W niemal paradokumentalnym ujęciu Murat portretuje tam środowisko artystyczne, skupiając się na małżeństwie rzeźbiarza i tancerki. Mordercze próby na parkiecie i poetyckie sceny ujawniające artystowskie inklinacje Brazylijki zostały ożywione przez portretowane ze sporą odwagą sceny seksualnych zbliżeń pomiędzy małżonkami granymi przez Rodrigo Bolzan i Raquel Karro.

Jeżeli szukać tematu, który łączy tę ostatnią historię z Zasadą 34, będzie nią właśnie seks. Główną bohaterką najnowszego filmu Murat jest przebojowa i atrakcyjna kobieta imieniem Simone (udana kreacja Sol Mirandy), która, chcąc zarobić na studia prawnicze i bronić innych kobiet przed rosnącą w jej ojczyźnie przemocą, decyduje się na fuchę przed kamerką internetową. Dorywcze zajęcie szybko staje się uzależniające, Simone nie tylko zarabia dzięki datkom fanów, ale też podczas streamów zaczyna perwersyjną grę z odbiorcami. Spełnia ich życzenia, jednocześnie badając własne granice intymności, rozkoszy i bólu. Ku uciesze widzów krok po kroku stąpa po kruchym lodzie sadomasochistycznych gier.

Murat wygrywa przepięknie kontrast między prywatnym projektem Simone, a jej zawodowymi ambicjami. W zaciszu skromnego mieszkania w Rio de Janeiro staje się ona mrocznym obiektem pożądania, wciągając do rozgrywki także swoich przyjaciół. Testowanie przemocowych zachowań staje się dla niej zbyt podniecające i opłacalne, aby porzuciła je po pierwszych siniakach. Tymczasem na uczelni pozostaje zwolenniczką ochrony kobiet przed męską agresją i ograniczeniem roli państwa w życiu codziennym. Dywagacje Simone z wykładowcami i innymi studentami na temat kalekiego i wspierającego patriarchalny układ prawodawstwa w Brazylii korespondują z wypisywanymi na czacie obelgami i niewybrednymi propozycjami w jej sekretnym życiu. Oto dwa oblicza Brazylii: idealistyczne i incelskie. Ich zderzenie objawia szereg problemów, z którymi boryka się od lat ojczyzna Murat. Dość powiedzieć, że poprzedni prezydent Kraju Kawy Jair Bolsonaro mieszał zbyt często oba porządki, pozwalając sobie na niewybredne mizoginistyczne komentarze w przestrzeni publicznej. Przykład wszak idzie zazwyczaj z góry.

Tytuł filmu Murat pochodzi od nazwy internetowego mema, według którego w sieci można odnaleźć pornograficzne treści na każdy temat. W Zasadzie 34 skonstruowanej niczym dychotomia, ideały Simone i prawnicze ambicje odbijają się w lustrze jej perwersyjnego hobby. Jako przyszła obrończyni z urzędu spotyka kobiety pobite i udręczone psychicznie przez mężów i partnerów, a jako rozerotyzowana gwiazda poddaje się przemocowym zachciankom użytkowników. Różnica między tymi światami jest jednak taka, że w realu mimo szczerych chęci wciąż ona i inne ofiary patriarchatu nie mają wiele do powiedzenia, gdy z gry BDSM w okienku komputera można się zawsze bezpiecznie wylogować.

Maciej Kowalczyk
Maciej Kowalczyk
Zasada 34 plakat

Zasada 34

Tytuł oryginalny:
Regra 34

Rok: 2022

Kraj produkcji: Brazylia, Francja

Reżyseria: Júlia Murat

Występują: Sol Miranda, Lucas Andrade, Lorena Comparato  i inni

Ocena: 3,5/5

3,5/5