Ziemia obiecana – recenzja filmu „Great Happiness” – Tallinn Black Nights

Każdy z bohaterów filmu reprezentuje inny aspekt chińskiej rzeczywistości. Przeszłość i tradycja to idealistyczny architekt Sui nie potrafi wpasować swoich projektów w sztywne ramy wymagań pozbawionych wyobraźni urzędników. Jednocześnie obserwuje jak jego ojciec, nauczyciel utożsamianego z dwudziestowiecznymi Chinami ping ponga, stopniowo bankrutuje, bo inni ojcowie wolą posyłać dzieci na „zachodnią” piłkę nożną, która ma im dać większe możliwości w przyszłości. Kapitalizmem i przyszłością jest aspirujący biznesmen Li. Śniąc na jawie o swej przyszłej finansowej potędze nie waha się zadłużyć mieszkanie rodziców i pozbyć się wszystkich oszczędności by dopiąć projekt wielkiej inwestycji. Jednak by być bogaczem nie ma zamiaru czekać, w końcu od czegoś są leasingi samochodów, a jego zbliżający się ślub i wesele muszą być tak wystawne jak to tylko możliwe. Swój ślub już cztery lata temu miał Xining, który nie przez przypadek dzieli imię z miastem, w którym żyją. Mężczyzna, którego rola w całym biznesie długo pozostaje niejasna, jest tu stałością i ciągłością Chin, wieczną teraźniejszością. Jeszcze w latach 90. jego rodzice byli zamożnymi właścicielami fabryki, przemysłowy boom jednak przeminął, przedsiębiorstwo upadło i chociaż dalej żyją stabilnie z oszczędności, to kosztowna eksperymentalna terapia bezpłodności syna mocno drenuje ich kieszenie. A w końcu jak to nie przedłużyć rodu?

Prawdziwym bohaterem jest tu jednak miasto  jeszcze w latach 90. stanowiące główne zaplecze dla licznych okolicznych fabryk i hut, teraz zewsząd wypełnione jest drapaczami chmur, apartamentowcami, biurowcami i innymi gigantami ze stali i szkła. W obiektywie debiutującego (!) za kamerą Penga Bao przytłacza ono, przeraża i imponuje, niczym miasta-widma w jednym z najwspanialszych chińskich filmów mijającej dekady Behemocie Lianga Zhao. To zresztą nie jedyny wkład Penga w Great Happiness, gdyż jest to niewątpliwie jeden z najpiękniej sfilmowanych obrazów ostatnich lat. Wszystko kręcone jest statyczną kamerą i w szerokich planach, jednocześnie z niezwykle obszernym wykorzystaniem montażu wewnątrz kadrowego. Gdy kamera już rusza się z miejsca zawsze jest to znaczące i stanowi nieodłączny element narracji, tu jedno zbliżenie lub delikatne przesunięcie obiektywu w lewo lub prawo wyraża więcej niż u innych reżyserów długie sekwencje montażowe i ekspozycyjne dialogi. 

Chociaż tytuł, który możemy przetłumaczyć jako Wielka szczęśliwość jest niewątpliwie ironiczny, niczym niegdyś Łódź nie okazała się Ziemią obiecaną u Reymonta to warto zwrócić uwagę, że daleko tu do depresyjnych tonów znanych chociażby z dzieła Hu Bo. Wang Yiao w niemal trzygodzinnym debiucie tworzy mistrzowską mieszankę komedii, kina społecznego i monumentalnego fresku epoki, która nastała. Z sekundy na sekundę film potrafi przenieść widza ze śmiechu w płacz i zadumę, a to wszystko w ramach produkcji bardzo niespiesznej i używając głównie ciszy, niczym w Martwej naturze Jia Zhangke albo Feriach zimowych Li Hongqi.