Ostatnie tango – recenzja filmu „Krowa” – MDAG

Decyzja laureatki Oscara (za Osę), która podczas kariery robiła uznane na festiwalach filmy (Red Road, Fish Tank, Wichrowe wzgórza) oraz popularne seriale (Wielkie kłamstewka, Transparent), aby poświęcić aż cztery i pół roku na kręcenie dokumentu o krowach na pewnej brytyjskiej farmie można uznać za dziwactwo i fanaberię. Jednak, gdy przyjrzeć się bliżej projektowi oraz temu z jaką skrupulatnością i czułością Brytyjka podeszła do obrazowanych zwierząt, układa nam się to w decyzję zbieżną z jej dotychczasową drogą twórczą. Andrea Arnold upodobała sobie portretować w swych fabułach jednostki wykluczone lub przytłoczone przez życiowe bolączki. Są to zazwyczaj kobiety, którym w jakimś stopniu nie powiodły się ich pierwotne plany, muszą odnaleźć się w nowej sytuacji. Jej filmy zapełniają bohaterki walczące o swoje miejsce i godność: od Zoë z Osy, matki samotnie wychowującej czwórkę dzieci i 15-latki Mii z Fish Tank, która też dorastała bez ojca, przez kryjącą mroczną tajemnicę Jackie z Red Road i kolejną nastolatkę Star z American Honey, zamieniające rozbitą rodzinę na życie w drodze z niemniej toksyczną paczką przyjaciół, aż po Catherine z Wichrowych wzgórz, której niedolą jest źle ulokowane uczucie do wychowującego się z nią sieroty Heathcliffa.

Do tej wyliczanki można spokojnie dopisać Lumę, krowę z rodzinnej farmy położonej w hrabstwie Kent. Podobnie jak nasze rodzime biało-czarne mućki, pochodzi ona z rasy holsztyno-fryzyjskiej. Arnold wybrała właśnie ją na protagonistkę z uwagi na temperament, ale wydaje się, że także dlatego, że ma pod prawym uchem dwie łatki przypominające gwiazdy i piękne mądre oczy (podbite czarnymi plamkami). Zerkamy zresztą w krowie oczęta już w pierwszej scenie, a kamera Magdy Kowalczyk zagląda w nie raz po raz w trakcie filmu. W imię zasady, że oczy są zwierciadłem duszy, Brytyjka i Polka próbowały udowodnić bezsprzecznie, że zwierzę wbrew naukom Kościoła taką posiada, że także czuje, przeżywa rozłąkę z bliskimi, pragnie zabawy i swobody, może nawet o czymś marzy i do czegoś dąży.

Ekipa dowodzona przez Arnold poświęciła sporo czasu na realizację tego filmu (według pierwotnego pomysłu miało to być nawet 12-13 lat, zabrakło jednak finansowania), Szczególny trud przypadł Kowalczyk: musiała według zamysłu wchodzić z kamerą w stado krów, które są zwierzętami łagodnymi, ale często niezdarnymi i przy swej wadze niebezpiecznymi dla zagubionych pośród nich intruzów. Polska autorka zdjęć miała za zadanie trzymać się bardzo blisko Lumy, w nieco dardennowskim zabiegu śledzenia każdego jej ruchu i doznania. Podobnie czyni zresztą z narodzonym na naszych oczach cielakiem, którego według zasad hodowli trzeba odseparować od matki prawie natychmiast po połogu. Kronika tych pierwszych dni rozbitej rodziny łamie serce, gdy zorientujemy się jak starsza z krów przeżywa to rozdzielenie: widzimy dosłownie jak Luma popada w depresję (muczy niczym alarm, ma pusty wzrok, nie wykazuje ochoty na jedzenie).