Silent love – recenzja filmu „Cicha dziewczyna” – Nowe Horyzonty 2023

Kino społeczne działa na mnie zazwyczaj jak płachta na byka, a to z racji zbyt częstego nadużywania dosłowności, kontrastów i szantażu emocjonalnego jako nośników narracji. Cicha dziewczyna co prawda nie jest wolna od tych pułapek, trzyma je jednak na smyczy na tyle krótkiej, że pozwala wybrzmieć istocie opowieści. Dom rodzinny tytułowej bohaterki, Cáit (Catherine Clinch), wieje pustką tak materialną, jak i emocjonalną: brak pieniędzy, zaniedbanie, głodne i nienauczone higieny dzieci, matka (Kate Nic Chonaonaigh) będąca w kolejnej ciąży i ojciec (Michael Patric) rekompensujący deficyt egzystencjalnych bodźców albo w pobliskich pubach, albo w ramionach kolejnych kochanek. Biedzie wtóruje kompletny brak komunikacji i ciepła między opiekunami a potomstwem. Dotyk, przytulanie, a nawet rozmowa są tu materią kompletnie obcą. Nie dziwi zatem niezdolność do samodzielności i społeczna dysfunkcyjność Cáit, preferującej spędzanie czasu w samotności, na leżeniu w trawie i patrzeniu w niebo niż w towarzystwie ignorujących ją, bądź wręcz wrogo nastawionych dorosłych. 

Wszystko zmienia się podczas przymusowego, wakacyjnego zesłania młodej bohaterki do krewnych mieszkających na prowincji, mającego odbarczyć ciężarną matkę dziewczynki z nadmiaru obowiązków. Budowane od początku filmu napięcie każe spodziewać się wpadnięcia z deszczu pod rynnę – jednak nic bardziej mylnego. Eibhlín (Carrie Crowley) i Seán (Andrew Bennett) to ludzie z innym zapleczem materialnym, świadomi, a jednocześnie posiadający cały wachlarz ludzkich odruchów, potrzebujący nieco więcej czasu do pełnej prezentacji w przypadku mężczyzny – natomiast u kobiety dający się od razu poznać ogromnymi pokładami cierpliwości i dobroci. Od wdrażania prostych rzeczy, jak dbanie o czystość ciała, przez przysposabianie do domowych obowiązków, po pomoc w nauce czytania – z dnia na dzień Cáit stopniowo otwiera się na nowe doświadczenia, ale przede wszystkim na ciepło i uwagę, których doświadcza pierwszy raz w życiu. Dla tymczasowych opiekunów jej obecność jest nie mniej ważna – żyjący w cieniu osobistej tragedii, pozwalają sobie ponownie spojrzeć na świat – i na siebie – z nadzieją. Ostrożność przed zaangażowaniem ugina się pod ciężarem emocjonalnej pustki: jej wypełnienie pomaga choć na chwilę przestać krwawić ciągle żywej ranie.  

Choć sceneria filmu szyta jest nieco grubymi, a przynajmniej jednoznacznymi nićmi, silnie kontrastującymi biedę ze środowiskiem dającym możliwość wzrostu, dotyka wychowawczego sedna, podkreślając przypadkowość miejsce urodzenia i możliwości rozwojowych. Jednocześnie pokazuje rzecz z jednej strony oczywistą, z drugiej wydawać by się mogło wymagającą ciągłej aktualizacji: bez wsparcia ze strony dorosłych, dziecko skazane jest na wieloobszarowe braki. Samo doświadczenie bycia zauważoną i wysłuchaną daje Cáit zupełnie inną perspektywę zarówno swojej osoby, jak i otoczenia. Już zastawiony różnorodnymi posiłkami stół i ciepłe mleko, schludny, zawsze wysprzątany dom, są innym światem, ale dopiero odkrywanie życzliwości i łagodności ze strony dorosłych, dobrego dotyku, wartości rozmowy, pomagają odnaleźć się w trudnej rzeczywistości. Cierpliwość i troska dają rzecz niezbywalną – poczucie bezpieczeństwa warunkujące zaleczenie nerwicowych, nieuświadomionych zachowań.