Złap mnie, jeśli potrafisz – recenzja filmu „Wolni albo martwi” – Tydzień Filmu Niemieckiego

Takie dwutorowe podejście do tematu Strüma zdawało się być obiecujące i wyróżniać film spośród innych historii o uciekinierach, ale mniej więcej w połowie dzieła reżyser zdecydował się nagle ograniczyć sceny dotyczące przemian społecznych do minimum i skupić się jedynie na głównym bohaterze. Nie była to niestety najlepsza decyzja, gdyż twórcy ewidentnie mieli problem z przekonywającym pokazaniem charakteru króla ucieczek, kreując go na postać zbyt pozytywną i dobroduszną jak na osobę, na której ciąży wiele zarzutów o charakterze kryminalnym. Szczyty absurdu Rihs osiąga w scenie, w której podczas napadu na bank wspólnik Waltera uderza starszą kasjerkę w głowę, a kiedy ta, zalewając się krwią, pada na podłogę, Strüm, nie zważając na walących w drzwi policjantów, postanawia podłożyć jej pod głowę coś miękkiego. Trzymanie się zdrowego rozsądku nie jest zresztą domeną scenarzystów Wolni albo martwi również w przypadku portretowania strażników więziennych. Ci, jak się okazuje, mogą w ramach kary za niesubordynację więźnia wyciągniętego wprost z izolatki i znanego ze swoich wcześniejszych dokonań, zamknąć niepilnowanego na całą noc w świetnie wyposażonym warsztacie.

Dzieło Rihsa swoją tematyką, jak i podejściem do niej bardzo zbliżone jest do nominowanego do Oscara dokumentu Time. Podobnie poddaje w wątpliwość metody stosowane w więziennictwie oraz samą karę pozbawienia wolności. Również swoją narrację buduje pod tezę, celowo umniejszając przewinienia osoby, na której ciążą wyroki za poważne przestępstwa kryminalne, co samo w sobie może odrzucić część widzów.

Jednocześnie Wolni albo martwi zdecydowanie mają prawo się podobać. To film odkrywający przed widzem fragment mało znanej historii Szwajcarii, stojący inscenizacyjnie na dość wysokim poziomie. Ponadto konstrukcja głównych postaci daje aktorom duże pole do popisu. W dziele tym nie brakuje konfliktów i moralnych rozterek, a Joel Basman robi wszystko, by tak jak jego pierwowzór pokazać, że potrafi być człowiekiem-kameleonem. Zarówno Waltera, jak i Barbarę obserwujemy aż do lat ich starości, co również było swojego rodzaju wyzwaniem dla ich odtwórców, zmuszonych odgrywać ich na przestrzeni lat, co w przypadku Marie Leuenberger wiązało się z prezentowaniem pogłębiającej się choroby. Niestety mimo solidnego aktorstwa i bardzo estetycznych zdjęć, nie sposób przeoczyć to, że Rihsowi ta biografia nie do końca się udała, a on sam zdaje się zapominać, co tak naprawdę chciał pokazać widzom.