Ludzie przegrani – recenzja filmu „Wiking”

Omawiany film to jednak po pierwsze blockbuster, nawet jeśli zadziwiająco przy tym arthousowy. To produkcja przepełniona scenami akcji, a jednocześnie wybitnie dopracowana wizualnie. W warstwie formalnej należy wymienić trzy podstawowe inspiracje. Gdy skupiamy się na monarchistycznym aspekcie opowieści, pokazana zostaje rodzina królewska bądź jej dwór w sytuacjach oficjalnych, postaci zostają ustawione niczym w średniowiecznym obrazie i jednocześnie niejako zatopione w czasie – nieruchome. Sprawia to wrażenie, jakby niczym średniowieczne rysunki i ryciny (tak pięknie adaptowane przez Tomma Moore’a w Sekrecie księgi z Kells i Sekrecie wilczej gromady – NASZA RECENZJA) aktorzy stawali się dwuwymiarowi. Dokładnie przeciwny efekt buduje z kolei w sekwencjach walki, których w Wikingu nie brakuje. Każda z nich nie tylko jest niezwykle widowiskowa i ekscytująca, ale także formalnie nawiązuje do innego stylu wizualnego. Mamy zatem m.in. szturm, w którym niezwykle silni i waleczni wojownicy pokonują dziesiątki niekompetentnych wrogów w posoce krwi niczym w japońskich hack’n’slashach 3D, sekwencje walk żywcem wzięte z Ryse: Son of Rome, starcie z przebudzonym nieumarłym bossem wprost z bijącego aktualnie rekordy popularności Elden Ring od From Software, czy cytujący wizualnie walkę Anakina Skywalkera z Obi-Wanem Kenobi pojedynek podczas erupcji wulkanu. Trzecią niewątpliwą inspirację stanowi tu kino nieme. Z jednej strony Wiking jest wręcz przepełniony niby wyrwanymi z Męczeństwa Joanny d’Arc zbliżeniami na twarze z bardzo ekspresyjną mimiką. Z drugiej nie da się nie zauważyć, że w świecie, gdzie bohaterowie pogrążeni są w wiecznej nocy, bardzo rzadko pokazywana zostaje faktyczna noc. Większość ujęć po zmroku, zgodnie z regułami niemieckiego ekspresjonizmu, zostaje przedstawiona za pomocą monochromatycznego filtra z silnym niebieskim nasyceniem.

To ostatnie stanowi zresztą jeden z wielu elementów podkreślających umowność i teatralność świata przedstawionego przez Eggersa. Realizm w żadnym momencie nie był celem twórców Wikinga; wręcz przeciwnie. Podobnie jak we wzmiankowanej we wstępie Tragedii Makbeta Ethana Coena (NASZA RECENZJA), opowieść zostaje wzięta w teatralny nawias. Główna różnica, na jaką zdecydował się Eggers, polega jednak na charakterze tej konwencji. U Coena nie ma wątpliwości, że Wiedźmy wybitnie zagrane przez Kathryn Hunter są równie realne (a przy tym nierealne), jak wszystko inne przedstawione w obrazie. Teatralna, ekspresjonistyczna rzeczywistość daje magii i przeznaczeniu równie dosłowne miejsce jak morderstwu Króla Duncana. W Wikingu zdecydowano się na ścieżkę niedopowiedzeń spopularyzowaną przez kino grozy na przełomie XX i XXI wieku. Ulubionym pytaniem stawianym wtedy przez twórców horrorów było „co się dzieje naprawdę”, czy ten duch faktycznie istnieje, czy po prostu protagonista cierpi na jakąś chorobę psychiczną. Dylemat ten został do tego stopnia nadużyty, że aktualnie uważany jest raczej za szkodliwą kliszę niż interesujące rozwiązanie. Eggers, podobnie jak w Czarownicy: Bajce ludowej z Nowej Anglii i Lighthouse jednocześnie przedstawia widzom to pytanie, jak i momentalnie na nie odpowiada: „To nie ma znaczenia”. Nie jest ważnym, czy Odyn naprawdę oddziałuje, czy to tylko halucynogenny napój. Nie odgrywa żadnej roli fakt, czy wiedźma rzeczywiście przepowiedziała coś Amlethowi, czy ten traci po prostu kontakt z rzeczywistością. Wszystko, co się liczy, to to, w co wierzymy, w co chcemy wierzyć. Ten rozdźwięk między prawdą a względnością rzeczywistości zostaje zresztą wprost wypowiedziany kilkukrotnie. Dzieje się tak m.in. gdy protagonista w końcu konfrontuje się z matką lub w momencie, gdy wydaje mu się, że Walkiria wiezie go do Walhalli. Przebudzenie protagonisty w drugiej sytuacji zostaje skwitowanym krótkim: „Twój sen o życiu wiecznym musi poczekać”.