Ghost without the shell – recenzja filmu „Mars Express. Świat, który nadejdzie”

Mars Express nieuchronne pytania o naturę człowieka i jego koegzystencji z zaawansowaną technologią kieruje na nieco inne ścieżki od tych, do których przywykliśmy. Pojawiają się konteksty polityczne, jak chociażby dylematy związane z kapitalizmem, który ma się całkiem dobrze w owym „świecie, który nadejdzie”. Nie unika takich tematów, jak status pracy ludzi i maszyn, skutki działalności nastawionych na zysk korporacji, bezrobocie i bezdomność. 

Najbardziej fascynująca jest jednak zaprezentowana wizja zamieszkujących ten wszechświat istot. Niemal każda z nich jest jakąś formą hybrydy. Nawet tzw. zwyczajny człowiek wspierany jest przecież przez nieodzowną technologię, jak implanty, słuchawki, soczewki itp. Do tego mamy ludzi „ulepszonych”, genetycznie zmodyfikowanych. Wśród androidów różnorodność jest jeszcze większa: obok „zwyczajnych” robotów pojawiają się syntetyczne kopie żyjących ludzi oraz nowe wcielenia zmarłych, pospolite serwery danych i hologramy, wreszcie nowoczesne bio-maszyny czyli androidy organiczne przypominające morskie lub podziemne potwory. Tym, co ich łączy jest świadomość, wiedza, umiejętności poznawcze. W owym posthumanistycznym świecie skorupa wydaje się drugorzędna, wszystko sprowadza się do wiązki danych. Dlaczego jest więc tak, że to właśnie ta skorupa determinuje tak wiele? Zmienia status bytowania, określa nasze miejsce i rolę w społeczeństwie. Czy przekraczanie wyznaczonych nam przez zbiorowość granic jest możliwe i usprawiedliwione? Jak daleko możemy posunąć się w tym buncie? A może wszelkie pragnienia i działania są również kodem zapisanym w programie lub DNA? Film oczywiście nie daje odpowiedzi. Otwarte, niemal urwane zakończenie sugeruje, że przepracowanie tych kwestii jest przed nami. Kto wie, czy nie szybciej, niż się tego spodziewamy.