Trudne sprawy, sprawy niełatwe – recenzja filmu „Pewnego dnia powiemy sobie wszystko” – Berlinale 2023

O samej Niemce bardzo szeroko rozpisaliśmy się w naszej zapowiedzi festiwalu (TUTAJ) i – odnosząc się do niej już na wstępie – autor pragnie szczerze ukorzyć się za naiwną wiarę jak Wenger u Taco Hemingwaya, że ten projekt może się udać. Wydawałoby się, że gdy uznana w danym kraju twórczyni postanawia po raz pierwszy w „poważnym” projekcie sięgnąć po adaptowanie literatury i na swój cel wybiera głośną powieść emancypacyjną, to wynika to z posiadania przez nią pomysłu na jej ekranizację. Nic bardziej mylnego. Skandalizujące Kiedyś opowiemy sobie wszystko zostaje przez twórczynię 3 dni w Quiberon (2018) zmienione w mdły i rozwleczony sztampowy melodramat, tudzież pokraczny pastisz Braci Karamazow (którzy na ekranie i w dialogach pojawiają się co chwila).

Inspiracje Szkołą Berlińską w twórczości Emily Atef oczywiste są od początku jej kariery, ale jednocześnie artystka po niemal dwóch dekadach siłowania się z językiem Petzolda czy Schanelec wciąż zdaje się go nie rozumieć, zamiast chłodnej obserwacji wewnętrznego rozpadu prezentując widzom kostiumowe jasełka rodem z Hallmark Channel. Diaboliczny Henner w tej interpretacji to mdły mruk, zachłyśnięty wiatrem zmian Johannes to ślepy, zapatrzony w siebie drań, a rozdarta między dobrem i złem, rozumem a pożądaniem Maria sprowadzona zostaje do bezwolnej chorągiewki pozbawionej krzty osobowości. Do tego Atef polała wszystko falą naskórkowego i pozerskiego neo-drugofalowego feminizmu, objawiającego się nie w języku sztuki, a działaniach w stylu „autografu” na oficjalnej fotografii festiwalowej o treści: „Women Life Freedom”.

Istnieją różne podejścia do przenoszenia na język kina utworów, w których duże znaczenie ma seks i erotyka. Można zamykać drzwi i pozostawić wszystko  domysłowi widza (jak Kubrick w Lolicie), można akt przestylizować i zalać symboliką, przenosząc do strefy semi-metaforycznej (jak Lyne w Lolicie lub Mendes w American Beauty), można w końcu po prostu sięgnąć po soft-porno (jak Kechiche w Życiu Adeli). Atef wybiera czwartą opcję – liczne (chociaż dominujące w pierwszym akcie) sceny nudno i pruderyjnie sfilmowanego seksu. Co z tego, że bohaterowie wciąż pozbywają się ubrań, skoro o dzikości uniesień i nieujarzmionej jurności Hennera dowiedzieć się możemy co najwyżej z dialogów, bo w swoich scenach zapomina jej pokazać.

Irgendwann werden wir uns alles erzählen zawodzi także jako opowieść o transformacji. Na tłumaczenie zmian gospodarczych i politycznych jednocześnie poświęcane jest tak dużo czasu, że złamać to może najbardziej pozytywnie nastawionego do filmu widza, a przy tym wszystkim chaos dialogów na ten temat i ich powierzchowność sprawia, że nie da się ich nazwać warstwą opowieści. Z kolei ważny dla oryginału wątek różnic między mieszkańcami NRD i RFN ogranicza się do samochodów (Wartburgi kontra nowe Mercedesy) oraz znajomości piosenki pionierów.

W czasach, gdy Christian Petzold z powodzeniem dekonstruuje gatunek melodramatu w Undine, Tranzycie czy Feniksie, gdy Thomas Stuber tanecznie opowiada o podziale Niemiec w Walcu w alejkach, szokuje zakwalifikowanie do berlińskiego konkursu głównego tak nieudolnego i epigońskiego połączenia Miejsc w miastach Schanelec ze streszczeniem wątku rodem ze Stulecia winnych TVP.