Poniżej znajdziecie zbiór naszych publikacji związanych z 73. edycją Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Berlinie, odbywającego się w dniach 16-26 lutego 2023 w stolicy Niemiec. Naszymi przedstawicielami na festiwalu są: Julia Palmowska, Agnieszka Pilacińska, Marcin Prymas, Tomasz Poborca i Michał Konarski.
WOKÓŁ FESTIWALU
RECENZJE
KONKURS GŁÓWNY
Błądzić, upadać, triumfować – recenzja filmu „Art College 1994” – Berlinale 2023
Dziś są twoje urodziny – recenzja filmu „Tótem” – Berlinale 2023
Umierasz, kiedy kochasz – recenzja filmu „Czerwone niebo” – Berlinale 2023
Coming of age – recenzja filmu „20 000 gatunków pszczół” – Berlinale 2023
Dziwne sposoby życia – recenzja filmów „Mal Viver” i „Viver Mal” – Berlinale 2023
Trudne sprawy, sprawy niełatwe – recenzja filmu „Pewnego dnia powiemy sobie wszystko” – Berlinale 2023
Noc nad Rodanem – recenzja filmu „Wielki wóz” – Berlinale 2023
Je regrette – recenzja filmu „Disco Boy” – Berlinale 2023
THE SURVIVAL OF KINDNESS (reż. Rolf de Heer)
Pokazywany w sekcji konkursowej „The Survival of Kindness” Rolfa de Heera, który po 9 latach przerwy wrócił na reżyserski stołek, w nienachalny sposób porusza wątek politycznego i ekonomicznego wykluczenia rdzennych mieszkańców Australii. Z typowym dla siebie zamiłowaniem do absurdu i groteski autor „Bad Boy Bubby” przedstawia postapokaliptyczny obraz fikcyjnej społeczności, gdzie przed skażonym powietrzem chronią gazowe maski, a najcenniejszą walutą okazują się znoszone skórzane buty.
W podróż przez taki wyniszczony krajobraz Heer wysyła dorosłą Aborygenkę, która tytułową życzliwość próbuje obrócić w swoisty oręż. Postawa godna podziwu, aczkolwiek wielce niepraktyczna, bowiem dobre słowo i uczynek w starciu z kajdanami i rewolwerem zazwyczaj mają nikłe szanse na zwycięstwo. Utwór można przedstawić w skrócie jako pandemiczną wariację na temat „Walkabout” Roega; odyseję przetrwania w świecie pozbawionym czułości i pesymistyczne spojrzenie na powrót do bliskości po długiej i nieznośnej kwarantannie – bliskości, która być może zawsze była jedynie widmem unoszącym się nad komunikacyjną pustynią. Szkoda tylko, że w niczym nie dorównuje temu klasykowi. Widz wychodzi z kina równie głodny, co zamknięta w klatce bohaterka.
INGEBORG BACHMANN – REISE IN DIE WÜSTE
(reż. Margarethe von Trotta)
Barwny życiorys Ingeborg Bachmann, jednej z najwybitniejszych postaci niemieckojęzycznej poezji i literatury XX wieku, stanowi gotowy materiał na film biograficzny. Zaskakujące jest, że aktywna zawodowo od lat 70. Margarethe von Trotta, reżyserka mająca na koncie portrety m.in. Róży Luksemburg i Hannah Arendt, sięgnęła po historię Austriaczki tak późno.
W tytułową bohaterkę, uzależnioną od słowa pisanego, Gauloises i Rzymu, wcieliła się fenomenalna Vicky Krieps. Von Trotta przedstawia jej losy, tkając narrację z kilku linii czasowych, głównie kładąc nacisk na relację łączącą Inge z Maxem Frischem (w tej roli Ronald Zehrfeld) oraz eskapistyczną podróż na pustynię z Adolfem Oplem. „Ingeborg Bachmann – Reise in die Wüste” koncentruje się na wpływie męskiego otoczenia na życie i zdrowie psychiczne protagonistki oraz jej ciągłej ucieczce przed male gaze.
Wyzwolenie nie wybrzmiewa jednak wystarczająco; to bardzo bezpieczny – by nie powiedzieć konserwatywny – biopic, pozbawiony fajerwerków zarówno w treści, jak i formie. Film idealny jako zapychacz oferty platform streamingowych, średniaczek do obejrzenia z rodzicami podczas niedzielnego obiadu.
BLACKBERRY (reż. Matt Johnson)
Dla Matta Johnsona (Operacja Avalanche) – reżysera oraz odtwórcy roli Douga – historia kultowego przodka iPhone’a umożliwia mały powrót do lat 80. i 90., a także szerokie pole do humorystycznej wizji losów informatycznego imperium, które swego czasu doczekało się swoich 5 minut. Już w pierwszej scenie poznajemy głównego bohatera, Mike’a Lazardisa (Jay Baruchel), założyciela Research In Motion Limited, który wraz z przyjacielem Dougiem nieudolnie stara się przedstawić swój projekt jednej z telefonicznych korporacji, jednak problem polega na tym, że młodzi informatycy nie mają nawet gotowego prototypu, a ich prezentacja wydaje się zupełnie wyssana z palca.
Chwilę później z powodu HR-owego fiaska zwolniony zostaje również ich rekruter, Jim Balsillie (Glenn Howerton), określany mianem rekina rynku. Biznesmen natychmiast oferuje młodym wizjonerom współpracę finansową w zamian za spory udział w zyskach firmy i posadę jej drugiego prezesa. Handlowe umiejętności Jima oraz kreatywne zdolności techniczne Mike’a łączą się w obliczu wspólnego wyzwania. Mężczyźni dołączają do technologicznego wyścigu, błyskawicznie tworząc od podstaw produkt, markę oraz profesjonalny zespół specjalistów. Nagły zwrot ku wielkiemu światu amerykańskich korporacji nie podoba się jednak Dougowi oraz reszcie dawnych informatyków, przyzwyczajonych do luźnej pracy w przyjacielskiej atmosferze pośród gier komputerowych i wspólnych wieczorów filmowych. Jim bezkompromisowo pcha przedsiębiorstwo do przodu, a wyposażone w dostęp do internetu oraz klawiaturę smartfony BlackBerry rewolucjonizują branżę IT. Mike musi radykalnie zmienić politykę swojej działalności, a co za tym idzie także własną osobowość. Staje przed niełatwym dylematem pomiędzy marzeniami o karierze a wierną przyjaźnią.
Seans BlackBerry od pozostałych „informatycznych biografii” bez dwóch zdań wyróżnia nietuzinkowa dawka humoru, która zdecydowanie uprzyjemnia dosyć przydługi metraż, przekraczający aż 2 godziny. To także książkowy przykład niskobudżetowej realizacji, okraszonej prawdziwym koncertem aktorskim na czele ze znakomitym Glennem Howardem. Mimo, że już sam tytuł i fabuła sugerują repertuar skierowany głównie do komputerowych geeków, to wydaje mi się, że film ten może okazać się świetną rozrywką dla każdego widza. Czy tak wielki sukces ma szanse przetrwać i utrzymać się długo wokół napierającej ze wszystkich stron konkurencji? Dlaczego dzisiaj nikt nie pamięta marki, która niegdyś była pionierem globalnego rynku telekomunikacji? Po odpowiedź na te pytania odsyłam do kina.
MANODROME (reż. John Trengove)
Losy psychopatycznych morderców zanurzonych w kosmicznej ilości testosteronu historia kina zna na wylot. Zapewne wszyscy widzieli już Noc myśliwego, Taksówkarza czy nawet Fight Club, dlatego kolejny film o męskim socjopacie nie powinien nas niczym zaskoczyć, mimo to John Trengove podejmuje ryzyko i (Inxeba. Zakazana ścieżka) znowu sięga po temat rytualnej inicjacji młodego mężczyzny.
Ralphie (Jesse Eisenberg) to zwykły szary człowiek, spodziewający się dziecka kierowca Ubera, który na co dzień próbuje wiązać jakoś koniec z końcem i utrzymać swoją przyszłą rodzinę. Monotonna rutyna wprawia go jednak w poważne zagubienie i postępującą utratę pewności siebie. Nieustannie obawia się o swoją dalszą przyszłość, zadręczają go niespełnione ambicje, a gdy do tego wszystkiego zaczynają pojawiać się problemy w jego związku z Sal (Odessa Young) czuje, że zupełnie traci grunt pod nogami. Z „pomocą” przychodzi mu przyjaciel, włączając go do tajemniczej sekty przewodzonej przez tatę Dana (Adrien Brody), kultywującej skrajny egocentryzm i wizerunek stereotypowych samców alfa. Ralphiego szybko pochłania świat przybranej rodziny i okultystycznych rytuałów. Przesiąka brutalnością i mizoginią, co przysparza kolejne problemy w jego relacjach z otoczeniem, a finalnie prowadzi do tragicznych skutków.
Film powiela rozmaite kalki wypracowane przez rozmaite thrillery na przestrzeni wielu lat. Skojarzenia ze wcześniej wspomnianymi dziełami Scorsese i Finchera są w pełni uzasadnione, mamy tu w końcu do czynienia z przedziwną hybrydą fabularną powstałych już wcześniej filmów, takich jak Mother Aronofsky’ego czy Dziecko Rosemary Polańskiego. Na wyróżnienie zasługuje jedynie nieoczywista kreacja Jesse’ego Eisenberga, który nareszcie decyduje się na odważną i nieco bardziej wymagającą kreację.
MUSIK (reż. Angela Schanelec)
Filmy Angeli Schanalec (Byłam w domu, ale…; Wyśniona ścieżka) bez wątpienia mogą, czy raczej nawet powinny kojarzyć się widzom z filmowym masochizmem, w końcu trudno zaadaptować się do porozrzucanych, niedokończonych wątków w konwencji slow cinema – nie inaczej jest w tym przypadku.
Music rozpoczynają długie ujęcia klifów, pośród których rozlokowani są kolejni bohaterowie, wszystkiemu towarzyszy kakofonia krzyków. Niebawem dochodzi do pierwszego przypadkowego morderstwa, które prowadzi parę młodych bohaterów – Jon (Aliocha Schneider) i Iro (Agathe Bonitzer) – do lokalnego więzienia, z którego dosyć szybko wychodzą na wolność. Chłopak i dziewczyna próbują ułożyć swoje życie na nowo, w tym celu przeprowadzają się do matki bohatera, gdzie wychowują swoją córkę. Fabuła zostaje przerwana, akcja trafia do samego centrum Berlina. Na Potsdamer Platz dochodzi do domniemanego samobójstwa znanego przedsiębiorcy? Być może polityka? Wątki gubią się razem z narracją. Wszystko chaotycznie przeplata się ze sobą, tworząc niewyjaśnioną, nudną, a przede wszystkim irytującą opowieść, właściwie nie wiadomo o czym.
Same krajobrazy mogą przywoływać na myśl słynną Przygodę Antonioniego, jednak porównanie Music do włoskiego arcydzieła byłoby niewybaczalne. Tym bardziej zaskakująca wydaje się decyzja jury o przyznaniu Angeli Schanelec Srebrnego Niedźwiedzia za scenariusz. Niestety reżyserka ponownie torturuje swoich widzów, zapędzając ich do kolejnego labiryntu swoich pourywanych myśli, dotyczących kruchości życia i śmierci. To zdecydowanie najgorszy film tegorocznej edycji Berlińskiego Festiwalu.
ENCOUNTERS
Co było, a nie jest – recenzja filmu „Nieobecność” – Berlinale 2023
Poza skupieniem – recenzja filmu „in water” – Berlinale 2023
Kto cię nauczy? – recenzja filmu „Adentro mío estoy bailando” – Berlinale 2023
Kto się boi Virginii Woolf? – recenzja filmu „Orlando, ma biographie politique” – Berlinale 2023
SAMSARA (reż. Lois Patiño)
Od ostatnich dwóch dekad Kino Azji Południowo-Wschodniej przeżywa prawdziwy renesans. Dzieła twórców takich jak Tsai Ming-Liang czy Apichatpong Weerasethakul przyciągają coraz szersze grono kinowej publiczności. Przebłyskiem tego fenomenu jest hiszpańska produkcja z tegorocznej sekcji Encounters, której akcja została osadzona w Laosie, zatytułowana Samsara.
Buddyjski krąg życia, zawarty już w samej nazwie filmu Loisa Patiño (Czerwony księżyc), to motyw przewodni fabularnej wędrówki po egzotycznej krainie żywych i umarłych. W ciągu blisko dwugodzinnej projekcji zaglądamy do klasztoru dla młodych mnichów, dopiero odkrywających swoje powołanie, odprowadzamy do zaświatów staruszkę, konającą na łożu śmierci, i bacznie podglądamy świat dziecięcych pragnień. Czuły wgląd w świętą kulturę wschodnich wartości dosłownie otwiera nasz umysł, podczas kilkunastominutowego eksperymentu audiowizualnego z pogranicza kina i video-artu, stanowiącego nieodłączny element narracji filmu.
Samsara to przepiękna podróż duchowa, a także czujna próba uchwycenia dalekiej części świata, której jako Europejczycy nie mamy w każdej chwili na wyciągnięcie ręki. W swoim najnowszym dziele Patiño udowadnia, że jest nie tylko znakomitym filmowcem, ale także niezwykłym obserwatorem. Orientalna fascynacja hiszpańskiego reżysera promieniuje tu z każdego kadru.
MUMMOLA (reż. Tia Kouvo)
Nordyckie kino ma to do siebie, że nawet jeśli nie dostarcza zbyt wielu artystycznych doznań lub jakościowej rozrywki, to nierzadko udaje mu się zarażać gęstym i czarnym jak smoła poczuciem humoru. W przypadku prezentowanej w sekcji Encounters tegorocznej edycji MFF w Berlinie Mummoli, portretu fińskiej familii zmuszonej do wspólnej nasiadówki z racji świąt Bożego Narodzenia, aż się prosiło o iście skandynawskie, cięte podejście do instytucji rodziny – tworu niekonsensualnego, stworzonego z ludzi, mimo wszystko, zupełnie do siebie niepasujących.
Po wysokich oczekiwaniach względem producentów tego projektu, mających na koncie finansowanie takich dzieł jak Olli Mäki. Najszczęśliwszy dzień jego życia, Hytti Nro 6 czy Historia drwala, niestety nie pozostało zbyt wiele. Debiutancki pełny metraż Tii Kouvo to nudny blamaż, dwugodzinne studium problemów społecznych Finlandii: alkoholizmu, depresji, trudności w związkach i samotności, podany w zaskakująco nieatrakcyjnej formie, przepełnionej błahymi dialogami i żenującymi scenami. Jak chociażby ta, gdy uzależniony od etanolu dziadek sra na dywan podczas wigilijnej wieczerzy albo kiedy otyły wnuczek odbywa niekomfortową rozmowę na temat jego ewentualnej homoseksualności, zajadając hot-doga z własną matką pod centrum handlowym.
Blisko dwugodzinna fabuła podzielona na dwie części nie broni się niczym – ani scenariuszem (płytkim i nieciekawym), ani rozwinięciem psychologii bohaterów (przewidywalną i patetyczną), ani reżyserią, która nie jest w stanie wynieść tej rodzinnej dramy na poziom wyższy niż telewizyjny banał o braku komunikacji we współczesnym świecie.
THE ADULTS (reż. Dustina Guya Defy)
Berlińska konkursowa sekcja Encounters miała być miejscem spotkań różnych wizji kina, sztuki i świata. Jedną z nich, jak bardzo nie chcielibyśmy o tym zapomnieć, jest amerykańskie „czułe” kino niezależne. I niestety w tym roku znalazło ono swoją drogę do stolicy Niemiec w postaci The Adults, najnowszej fabuły Dustina Guya Defy (Między ludźmi).
Ten postmumblecorowiec ponownie eksploruje temat niezręczności relacji międzyludzkich i braku możliwości nawiązania komunikacji między jednostkami. Tym razem na tapet zabrany zostaje sztuczny społeczny konstrukt rodziny nuklearnej i to, jak ona i jej patologie kształtują nasze życie oraz osobowość. To wszystko przy okazji krótkiej wizyty w rodzinnym miasteczku Erika (Michael Cera pastiszujący swój występ jako Player X w „Grze o wszystko” Aarona Sorkina) wymuszającego niekomfortowe (a najbardziej dla widzów) spotkanie po latach.
Trudno stwierdzić co w seansie The Adults wywołuje większą konsternację. Czy to, jak bardzo boleśnie niezabawna jest ta komedia i jak przez dziewięćdziesiąt minut nie „siada” ani jeden z miliona dowcipów i gagów. A może to, jak imponująco kuriozalnie przedstawione zostają i pobłażliwie zignorowane zaburzenia psychiczne głównych bohaterów. Ataki paniki, depresja, fobia społeczna, zaburzenia osobowości, chorobliwe zaburzenia samooceny – czego tu nie ma? Istny Disneyland dla psychiatrów i terapeutów. Chciałoby się jednak rzec: i cóż z tego? W światopoglądzie reżysera albo są to tylko zabawne dziwactwa, albo temat, nad którym nie trzeba się pochylać, bo ważniejsza jest potęga przytulenia się i powiedzenia sobie wzajemnie „I love you”.
The Adults polecam zwłaszcza ludziom, którzy mają już dość „czułego” i „relatable” amerykańskiego indie. Pragnienie wyrwania sobie włosów z głowy gwarantowane.
PANORAMA
FORUM
BERLINALE SPECIAL GALA
PERSPEKTIVE DEUTSCHES KINO
FILM OTWARCIA
SHE CAME TO ME (reż. Rebecca Miller)
Na przestrzeni kilku ostatnich sezonów możemy zaobserwować dość zaskakującą tendencję do otwierania najważniejszych festiwali filmowych obrazami raczej przeciętnymi, żeby nie powiedzieć marnymi. Podobnym przykładem okazuje się najnowsze dzieło Rebekki Miller (Plan Maggie, Ballada o Jacku i Rose).
She Came to Me opowiada historię niskorosłego Stevena (Peter Dinklage) – kompozytora operowego zmagającego się z kryzysem, zarówno twórczym, jak i prywatnym. Po kolejnej udanej premierze egocentryczny artysta poszukuje nowych inspiracji, które niespodziewanie znajduje w pozamałżeńskim łożu. W tym samym czasie jego żona Patricia (Anne Hathaway) zatrudnia do pomocy polską gospodynię Magdalenę (Joanna Kulig) i odkrywa nową duchową ścieżkę. Sprawy komplikują się jeszcze bardziej, gdy syn Patricii – Julian (Evan Ellison) zaczyna spotykać się z Terezą (Harlow Jane), córką Magdaleny. Wszystkie wątki zaczynają się łączyć, a kolejne napięcia wytwarzające się między bohaterami eksplodują falą gagów i niezręcznej groteski.
Luźna amerykańska satyra kładzie też nacisk na absurdalny podział klasowy XXI wieku, wyśmiewa codzienne problemy intelektualnych elit i zestawia je z mniej lub bardziej barwną rzeczywistością szarych ludzi. Pełno tu stereotypowych żartów takich jak słynny „przerost formy nad treścią” często zarzucany współczesnym inscenizacjom operowym lub polska aktorka doceniona na arenie międzynarodowej w roli niedocenionej polskiej sprzątaczki. Lekki humor z pewnością rozbawi widzów, oczekujących prostej rozrywki. Nieco bardziej wymagający odbiorcy mogą poczuć delikatny niesmak pozostający po klasycznej, przyozdobionej gwiazdorską obsadą komedii, otwierającej bądź co bądź jeden z największych festiwali filmowych na świecie.