Spowiedź – recenzja filmu „Całe to piękno i krew” – Wenecja 2022

Abbas Kiarostami powiedział swego czasu, że fotografia jest matką kina, Nan Goldin w latach 70. profetycznie odwróciła to twierdzenie przenosząc zasady X muzy do sztuki tworzenia statycznych klatek. Niczym Jonas Mekas uwieczniała siebie i swoich najbliższych, często w przypadkowych i prywatnych sytuacjach, umiejętnie sprawiając przy tym, że każde z jej dzieł wygląda jak wycinek jakiejś istniejącej i żyjącej rzeczywistości. Nie jest przypadkiem, że źródeł swojej fascynacji tą sztuką upatruje w kinematografii, zwłaszcza Antonioniego (Powiększenie), Larry’ego Clarka (Tulsa), Warhola i Felliniego. Sztandarowym dziełem amerykanki stało się The Ballad of Sexual Dependency, pierwotnie stworzona w formie zmienianego podczas każdego wystawienia pokazu slajdów z jej zdjęciami w jakiś sposób odwołującymi się do genderowego ucisku kobiet i mniejszości seksualnych oraz samego konceptu uczuć i seksu. Przełomowe było zwłaszcza uwiecznienie zdjęć, które wykonywała sama sobie m.in. podczas kuracji po poważnym pobiciu przez swojego byłego partnera oraz w trakcie seksu.

To właśnie prace Goldin, zwłaszcza te zamieszczone w Balladzie… stanowią kluczowy element Całe to piękno i krew, wbrew twierdzeniom promocji tego obrazu skupionej na ostatnim, aktywistycznym okresie jej życia. W minionej dekadzie artystka stała się twarzą walki z amerykańskim kryzysem opioidowym, nie bojąc się z nazwiska wskazać jego winowajców – potężną rodzinę Sacklerów. Wydarzenia zainicjowane przez Goldin, takie jak akcje w największych światowych muzeach, mające na celu zerwanie z farmaceutycznego rodu tarczy miana „mecenasów sztuki” oraz proces z ich firmą Purde Pherma, który zaowocował najwyższą w historii świata ugodą na kwotę ponad 6 miliardów dolarów, są niewątpliwie niezwykle widowiskowe i przyciągające uwagę. Opowieść o aktywiście walczącym z potęgą wpisuje się wszak w filmografię Poitras, która ma na koncie m.in. Citizenfour o Edwardzie Snowdanie, Ryzyko – portret Juliana Assange’a, czy Przysięgę pokazującą bojowników Al-Kaidy. Dodatkowo taki temat na sztandarach gwarantuje zdobycie łatki ważnego filmu, która niezwykle ułatwia zdobywanie wszelkich nagród. Z drugiej strony celowo wywołana epidemia, która pochłonęła życie ponad pół miliona Amerykanów, jest już szeroko opisana w mediach, m.in. w serialu Disney+ Lekomania, dokumencie Alexa Gibeya Zbrodnia stulecia (HBO Max), czy licznych odcinkach Last Week Tonight Johna Olivera (m.in. TU, TU, TU i TU).

Dzieło Poitras najłatwiej można by podsumować memem „Tak, to ja. Pewnie zastanawiacie się jak znalazłem się w tej sytuacji.” wykorzystanym już w niezliczonej liczbie komedii. Oto reżyserka towarzyszy ekipie, która właśnie przeprowadza protestancyjny happaning w „Skrzydle Sacklerów” w Metropolitan Museum of Art. Na czele stoi niska kobieta, w czarnym płaszczu i burzy rudych włosów. Pada na ziemię, udając martwą, a widzowie po cięciu rozpoczynają słuchanie jej opowieści. Amerykańska reżyserka już przy Citizenfour pokazała swój wielki talent do otwierania swoich rozmówców na tematy, o których niekoniecznie chcieli wcześniej opowiadać. Teraz jednak uzupełnia swój warsztat o drugą cechę, być może jeszcze ważniejszą – umiejętność skrycia się. Przez cały czas trwania filmu niemal nie słyszymy słów reżyserki, całą narrację oferuje sama Goldin oraz nieliczni goście, ważne osoby dla opowieści o opioidach. W gatunku dokumentu takie odrzucenie reguł polskiej szkoły reportażu staje się kluczowe, by uniknąć przepełnionych samozachwytem aberracji takich jak tegoroczny Duch śniegów.